Niedawno minęła 89. rocznica oddania do użytku pensjonatu „Księżówka”. Modernistyczny budynek trwale wpisał się w krajobraz Wisły. Początkowo służył tylko księżom ewangelickim i ich rodzinom, lecz dosyć szybko zaczął działać na takich samych zasadach jak inne pensjonaty. Wraz z upływem kolejnych dekad zaciera się historia powstania pensjonatu stojącego przy ul. Górnośląskiej. A jest ona nierozerwalna z postacią ks. bpa Juliusza Burschego.
Inicjatorem i orędownikiem budowy „Księżówki” był właśnie biskup. Do realizacji przedsięwzięcia powołano Stowarzyszenie Księży Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (SKKEA). Działkę pod budowę, położoną na południowym stoku Partecznika, przekazała rodzina Koepke-Szteibok-Telechum z Warszawy. Projekt architektoniczny wykonał przyrodni brat biskupa, inż. arch. Teodor Bursche, a budowę prowadził Józef Raszka z Cieszyna.
Biskup Bursche postanowił wesprzeć finansowo budowę pensjonatu dla księży ewangelickich w Wiśle. Okazją do zorganizowania zbiórki pieniędzy był jubileusz 25-lecia na stanowisku generalnego superintendenta, która przypadał na 22 stycznia 1930 roku. Odpowiednio wcześniej biskup ogłosił kwestę pieniędzy, które następnie zostały przekazane na cel budowy „Księżówki”. Zachowana dokumentacja pod nazwą „lista ofiar na dar jubileuszowy” daje wgląd w listę darczyńców.
Spis wpłacających otwiera zięć biskupa Burschego, Herman Wegener, który przekazał na szczytny cel 50 zł. Wśród wpłacających przeważały osoby z Warszawy, ale pojawiają się też adresy z Pabianic, Pułtuska czy Ostrowca Kieleckiego (obecnie Świętokrzyskiego). Niektóre kwoty były, jak na tamte czasy, bardzo wysokie. Małżeństwo Hennebergów, od Fabryki Wyrobów Platerowanych i Brązowych Braci Henneberg, wpłaciło 500 zł (dla porównania w 1932 roku średnia miesięczna płaca dla pracowników umysłowych wynosiła 285 zł).
Zbiórkę prowadzano wśród warszawskich parafian, młodzieży szkolnej i wśród parafii ewangelickich w całym kraju, uprzednio wysyłając do nich listy składkowe. Zawiązano dwa okolicznościowe komitety, które wydawały komunikaty. I tak „Komitet Obchodu Jubileuszu Najprzewielebniejszego ks. Superintendenta Generalnego Juliusza Burschego” (pisownia oryginalna) wzywał do „składania ofiar na fundację imienia Jubilata (Dom Wypoczynkowy Księży Pastorów)”. Jak raportował 16 lutego 1930 Komitet Obchodów roku zebrano w gotówce 40.582 złote i 19 groszy. A nie był to koniec zbiórki. Niezależnie trwała druga zbiórka, prowadzona przez osobny komitet, który zbierał pieniądze wśród byłych konfirmantów biskupa Burschego. Tylko do 22 stycznia, czyli dnia obchodów jubileuszu, zebrał on 2730 złotych. Zbiórka była kontynuowana, a zebraną kwotę biskup Bursche przeznaczył na stypendium dla studenta teologii.
W przededniu uroczystości „Zwiastun Ewangelicki” (Nr. 3, 19.01.1930) tak opisywał obchodzącego jubileusz superintendenta - „Zaprawdę trzeba było niespożytej siły charakteru, hartu woli i wiary w swoją sprawę, aby się nie złamać, aby wytrwać i zwyciężyć. I dlatego też tego uroczystego nie tylko przyjaciele i zwolennicy, lecz także i przeciwnicy ideowi niewątpliwie uchylą czoła przed Jubilatem, oddając hołd tej olbrzymiej pracy, oraz tej imponującej wytrwałości i ofiarnej służbie wśród doli i niedoli, które złożyły się na te 25 lat arcykapłańskiej i nieomal 50 lat kapłańskiej działalności Dostojnego Jubilata” (pisownia oryginalna).
Nabożeństwo, w ramach którego obchodzono jubileusz Burschego, odbyło się 22 stycznia 1930 roku. Kościół św. Trójcy w Warszawie wypełniony był po brzegi, a wśród przybyłych był prezydent Ignacy Mościcki, minister wyznań religijnych i oświecenia Sławomir Czerwiński, komendant garnizonu płk. Wieniawa-Długoszowski oraz członkowie rządu i wielu innych oficjeli. Pismo gratulacyjne przysłał marszałek Piłsudski, a z okazji jubileuszu specjalny medal wybiła mennica państwowa. Na uroczystości przybyli nawet przedstawiciele kościoła unijnego z Poznania, co potwierdziło prognostyk „Zwiastuna” o „chylących czoło przeciwnikach ideowych”.
Liturgię nabożeństwa odprawił ks. radca A. Loth. Wśród przemawiających byli: ks. superindedent Schoeneich z Lublina, prezes konsystorza J. Glass, senator Józef Evert, pastor Voss z Katowic, prof. Michejda w imieniu zrzeszeń i zborów ewangelickich oraz senior Michejda w imieniu zborów ewangelickich w Czechosłowacji.
Prof. Szeruda odczytał wybrane życzenia zagraniczne. Wśród otrzymanej korespondencji były m.in. wiadomości od biskupa dr. N. Söderbloma ze Szwecji, biskupa Jutlandii dr. Amudsena, biskupa Zelandii dr. Ostenfelda z z Kopenhagi, rektora Kolegium Teologicznego w Londynie Dr. Garviego, J.A. Moreheada ze Zjednoczonego Kościoła Luterańskiego w Ameryce, prof. dr Zygmunta Schultze i dr A. Kellera z Wszechświatowego Związku Przyjaznej Współpracy Kościołów z siedzibą w Szwajcarii, biskupa Kukka z Estonii i biskupa Versesza z Jugosławii. Życzenia przesłali też przedstawiciele świata nauki, na przykład prof. Żilka z Pragi, Jensen z Hernutu, Beth i Völker z Wiednia, Deissman i Rade z Marburga czy członek Komitetu Przyjaciół Izraela ks. Gerhardt z Bazylei. Listów i depesz z kraju i zagranicy nadeszło prawie pół tysiąca.
Po nabożeństwie w auli Uniwersytetu Warszawskiego odbyła się uroczystość wręczenia jubilatowi dyplomu doktora honoris causa teologii ewangelickiej. Na zakończenie uroczystości odbył się bankiet w Resursie Obywatelskiej na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie.
Jubileusz biskupa Burschego opisywany był w licznych relacjach prasowych, w tytułach nie tylko polskojęzycznych, ale również w gazetach niemieckich („Neue Lodzer Zeitung”) czy nawet rosyjskich („Woskriesnoje Cztienije” – emigracyjne czasopismo pismo rosyjskie o tematyce religijnej, wydawane w Polsce). Prasa polska o uroczystości pisała w tonie podniosłym, zwracając uwagę że jubileusz ma znaczenie nie tylko dla współwyznawców Burschego, ale także „nie będzie obojętny dla współobywateli z którymi jubilat dzielił nadzieję w czasach niewoli i pracę po odzyskaniu niepodległości.” („Polska Zbrojna”, nr 17, 18 stycznia 1930 roku).
Część 2
Jubileusz 25-lecia urzędowania na stanowisku generalnego superintendenta Kościoła ewangelicko-augsburskiego Juliusza Burschego (w środku). Przed kościołem Św. Trójcy w Warszawie, 22 stycznia 1930 r. Źródło: NAC
Jubileusz 25-lecia urzędowania na stanowisku generalnego superintendenta Kościoła ewangelicko-augsburskiego Juliusza Burschego (na pierwszym planie w środku). Widoczny jest m. in. wiceminister spraw wewnętrznych Bronisław Pieracki (na drugim planie z prawej, przed sztandarem). Przed kościołem Św. Trójcy w Warszawie, 22 stycznia 1930 r. Źródło: NAC
